Een vette gans bedruipt zichzelf

Carel schotelt ons dit keer een GANS voor, hoewel... het kan natuurlijk ook een bijvoeglijk naamwoord of een bijwoord zijn. Ik ga maar uit van de vogel, want daar vond ik toch de leukste antwoorden bij.

In de aanloop naar de verkiezingen lijkt mij dit wel een toepasselijke: Een vette gans bedruipt zichzelf. Het betekent: 'iemand die rijk is, heeft geen hulp nodig'. Je kunt het ook zeggen van bijvoorbeeld een bedrijf: als dat goed loopt, heeft het geen subsidie of andere vormen van steun nodig.

Ganzen en andere watervogels hebben veel vet. Als je ze braadt, kan dat in hun eigen vet: je hoeft zelf niet of nauwelijks boter of olie toe te voegen. Ze 'bedruipen zichzelf' dus. (Vandaar ook de figuurlijke betekenis van zichzelf (kunnen) bedruipen: 'in zijn eigen onderhoud (kunnen) voorzien'.)
De uitdrukking is al minstens vier eeuwen oud; in een spreekwoordenboek uit 1610 staat: "'t Is een vette voghel, die hem zelfs bedroopt". Volgens het boek Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen van K. ter Laan is het vooral een Vlaamse uitdrukking. (Bron: Onze Taal)

Wanneer noemen we iets eigenlijk een spreekwoord of een gezegde? Ooit heeft iemand een uitspraak gedaan (vaak is niet meer te achterhalen wie) die zo treffend/toepasselijk was, dat deze een eigen leven ging leiden en nu door iedereen gebruikt wordt. Zo stel ik het me voor. Bij Thomas Fuller vond ik: Een spreekwoord is veel inhoud ingedikt tot weinig woorden.

Thomas Fuller was een Engelse historicus uit de 17de eeuw. Veel van zijn uitspraken zijn "gevleugelde woorden" geworden. Ik vond HIER de prachtigste uitspraken. Ik ga er zeker nog eens kijken voor deze rubriek!

Maar om bij de gans te blijven, dan is deze van Thomas Fuller een toepasselijke: Als een gans te recht staat, moet er geen vos in de jury zitten.

© Jannie Trouwborst, maart 2017.

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.