Het Ledeltheater in Oostburg is een uniek theater. Het is bijna 60 jaar geleden gebouwd en heeft de sfeer van de vijftiger jaren goed bewaard, ondanks de nodige aanpassingen aan de eisen van deze tijd. Het wordt gerund door vrijwilligers, maar dat wil beslist niet zeggen dat het er amateuristisch aan toe gaat. Bekende artiesten treden er graag op, door de gemoedelijke sfeer en het enthousiasme van de directeur John Bolsius. Stef Bos noemt het zijn lievelingstheater, waar hij graag nieuwe shows uitprobeert. Voor ons de primeur dus.
Naast meerdere theatervoorstellingen per week in het seizoen zijn er in dezelfde zaal op de overige dagen ook films te zien. Daar maken we graag gebruik van: minder druk dan in Terneuzen, gratis parkeerplaatsen voor de deur en soms een herkansing voor films die in de grote bioscopen net weer weg waren. Dat gold ook voor Still Alice, een film naar het boek met dezelfde titel van Lisa Genova. Waar gaat het over? Alice Howland is een gerenommeerde professor in de linguïstiek met drie
kinderen. Ze heeft haar leven op een rijtje en niets lijkt haar geluk in
de weg te staan. Op een dag begint ze woorden te vergeten. Ze wordt
gediagnosticeerd met Alzheimer. Ze beseft dat haar zorgvuldig opgebouwde leven drastisch zal veranderen. Langzaam maar zeker begint ze de regie over haar eigen wereld te verliezen, terwijl de onderlinge banden binnen de familie steeds meer onder druk komen te staan. Een hartverscheurend en inspirerend portret over een onafhankelijke vrouw die worstelt om verbonden te blijven met de persoon die ze ooit was. De film werd goed ontvangen op het Toronto Filmfestival. Julianne Moore ontving meerdere prijzen voor haar acteerprestaties. Ook won ze een Oscar voor deze rol (folder Ledeltheater).
Ledeltheater in Oostburg
Kijkervaring Dementie koppelen we vaak als vanzelfsprekend aan oude mensen: dat de ziekte van Alzheimer ook bij relatief jonge mensen toe kan slaan, daar denken we liever maar niet over na. Ook Alice zelf kan het eerst niet geloven en denkt aan hele andere redenen voor haar vergeetachtigheid. Haar omgeving sust het aanvankelijk: dat kan niet, het komt wel weer goed. Wanneer de diagnose definitief is, stort haar wereld in. Maar bij de pakken neerzitten is niets voor Alice en ze zet alles op alles om zolang mogelijk enige helderheid van geest te bewaren om zo contact te kunnen blijven houden met haar man en kinderen. De film laat niet alleen het verloop van het ziekteproces zien, maar ook de gevolgen voor de omgeving van de patiënt. Die soms goede en soms slechte dagen heeft. Die plotseling boos of verdrietig kan zijn, of bang en verward. Niet iedereen kan daar even goed mee om gaan. En dan is er nog de kwestie van de erfelijkheid bij jonge gevallen van Alzheimer. Kortom: een aangrijpende film die op een niet sentimentele manier inzicht geeft in wat het betekent voor patiënt en omgeving als er op relatief jonge leeftijd Alzheimer wordt geconstateerd. Voor mij zat er maar één tegenvaller in de film: de hoofdpersoon is een typisch Amerikaanse carrièrevrouw: zeer zelfbewust, perfect gekleed en met geforceerde glimlachjes. Voor Amerikanen zal ze ongetwijfeld herkenbaar en vertrouwd zijn. Dat decorum werd tot het eind van de film hooggehouden. Verward, stil, maar vrijwel zonder enig uiterlijk decorumverlies, dat is niet natuurlijk. Dat neemt natuurlijk niet weg dat Julianne Moore haar rol met verve speelde. De echte uitblinker was voor mij echter haar jongste dochter Lydia, gespeeld door Kristen Stewart. Zij kreeg dan ook een prijs voor beste vrouwelijke bijrol. De scene waarin ze (als enige) aan haar moeder vraagt: "Hoe voelt dat, als je Alzheimer hebt?" is een van de meest ontroerende. De interactie tussen moeder en deze dochter (die in alles haar eigen weg wil gaan) zijn heel belangrijk voor het verloop van het verhaal en voor het begrijpen van de impact van de ziekte op alle gezinsleden.
De film draait nog in verschillende bioscopen en zal ongetwijfeld ook nog op DVD verschijnen. Een aanrader, ook als je (nog) niet met deze ziekte te maken hebt in je omgeving.
Soms lenen we een DVD van een speelfilm bij onze (Zeeuws-Vlaamse) bibliotheek. Niet elke film haalt hier de bioscoop en bijzondere films worden voor de filmclub vaak maar 1 avond gedraaid. Bovendien kom ik er soms pas later achter dat een bepaalde film de moeite waard is en ook hele oude, belangrijke films zijn op die manier alsnog te bekijken.
Zo ook Die Wand. Pas toen de film op DVD verscheen nam ik er kennis van en was meteen gecharmeerd van het onderwerp. Zulke zaken noteer ik dan om ze vervolgens weer te vergeten tot ik ze toevallig tegenkom. En toen bleek deze DVD inmiddels te leen in de bibliotheek. De film is in 2012 gemaakt naar het boek Die Wand van Marlen Haushofer. Marlen Haushofer (Frauenstein, 11 april 1920 – Wenen, 21 maart 1970) was een Oostenrijks schrijfster. Tijdens haar leven schreef ze diverse verhalen, novellen, romans en kinderboeken. Haushofers echte doorbraak kwam echter in 1963 met de roman Die Wand (De wand),
waarvoor ze de Arthur Schnitzler-prijs kreeg toegekend. Dit boek gaat over
een vrouw die door een doorzichtige wand radicaal wordt geïsoleerd van
alle beschaving en zichzelf eenzaam en autonoom moet zien te redden. In Nederland was het werk van Marlen Haushofer niet erg bekend, maar inmiddels zijn er een aantal van haar boeken vertaald. Waaronder De wand, die ik na het zien van deze film zeker nog lezen wil. De inhoud Een vrouw staat op het punt een weekend door te brengen in de jachthut
van haar nicht Luise, gelegen in een bergdal. Als Luise en haar
echtgenoot na een avondje uit de volgende ochtend niet blijken te zijn
thuisgekomen, gaat ze op onderzoek uit. Dan blijkt zich iets
onverklaarbaars te hebben voorgedaan: het dal is door een glazen wand
afgescheiden van de rest van de wereld. In gezelschap van een hond, een
koe en een kat gaat ze hard aan het werk om te overleven. Ze
inventariseert de bestaande voorraden, zoekt naar een plek voor een
aardappelakker, struint het bos af op zoek naar eetbare planten, ze
jaagt. En ze vervreemdt van zichzelf; om niet gek te worden en grip te
houden op de tijd schrijft ze. Glashelder en minutieus laat Haushofer
een vrouw verslag doen van haar dagelijkse strijd met de elementen en
zichzelf. Zal haar isolement ooit worden doorbroken? (Achterkant DVD-hoes). De kijkervaring Een enorme uitdaging is het om een boek te verfilmen, waarin eigenlijk maar één persoon voorkomt en die dus niemand heeft om gesprekken mee te voeren. De scriptschrijver heeft dat opgelost door de gedachten van de vrouw en hetgeen ze opschrijft in haar dagboek door een voice-over uit te laten spreken. En eigenlijk versterkt dat nog meer de eenzaamheid waarin ze noodgedwongen moet leven. De film is enerzijds heel spannend (komt er ooit een einde aan haar tragische lot, weet ze de problemen die zich voordoen het hoofd te bieden?) en beklemmend (hoe moet ze voorkomen dat ze gek wordt?). En tegelijkertijd is het een psychologisch en filosofisch meesterwerk. Het is duidelijk dat de teksten die de gedachten en hetgeen ze in haar dagboek schrijft weergeven, letterlijk uit het boek zijn overgenomen. Daarbij wordt in sfeervolle en betekenisgevende beelden getoond wat zich afspeelt. Soms ook wordt er gezwegen. De doodse stilte speelt ook een belangrijke rol in het verhaal. Ik heb me geen moment verveeld bij het kijken naar dit intrigerende gebeuren. Je kunt de wanhoop en het gevecht tegen de dreigende waanzin goed aanvoelen. Veel van de teksten vragen om overdenking. Het tempo in de film lag laag genoeg om er bij betrokken te raken, maar over sommige uitspraken zou ik graag langer nadenken. Ook over de consequenties van de keuzes die ze maakt in de film. Hoe zou jezelf reageren, wat is reëel, wat wijsheid. Wat is de zin van het leven zonder andere mensen? Hoe belangrijk is ander leven om je heen, ook als het geen mens is? Wanneer houd je op met hopen en wat dan? Na afloop zat ik nog gedurende de gehele aftiteling wezenloos naar de voorbij komende namen te staren, diep onder de indruk.
Het verlangen dit boek te lezen is groot. Het leesverslag zal t.z.t. verschijnen op mijn andere blog: Mijn Boekenkast
