Wie gelooft er niet in sprookjes?

De lijst met de mogelijke betekenissen voor het woord Sprookje (dat Martha ons deze keer opgeeft), lijkt me redelijk compleet. Het is een breed begrip, waarbij de context doorgaans bepaalt of het woord een positieve of negatieve bijklank krijgt of neutraal is.
Fantasie en leugens liggen dicht bij elkaar. Je hoeft me geen sprookjes te vertellen, sprookjes bestaan niet, rekenen af met de fantasie en verklaren haar tot een leugen. Het lijkt wel een sprookje, een sprookjesachtige sfeer, klinkt positiever en wijst in de richting van betovering en magie.

Sprookjes ~ 1) Bedacht verhaal 2) Bedenksel 3) Berijmd verhaal 4) Epiek 5) Fabel 6) Fabeltje 7) Fictie 8) Gefantaseerd verhaal 9) Gefantaseerde vertelling 10) Idylle 11) Legende 12) Leugen 13) Literair genre 14) Onwaarheid 15) Onwaarschijnlijk verhaal 16) Overgeleverd verhaal 17) Overlevering 18) Spreukje 19) Sprookjesverhaal 20) Verdicht dierenverhaal

"Een sprookje is in oorsprong een mondeling overgeleverd volksverhaal dat gebruikmaakt van magie en fantasie. Het begint vaak met de woorden "Er was eens..." en speelt zich typisch af op een onbepaalde plaats in een onbepaald verleden. Het woord sprookje is afgeleid van het middeleeuwse 'sproke', dat verhaal of vertelling betekent. Als ongeschreven vertelling richtte een sproke zich tot ongeletterde volwassenen. Via de orale traditie kregen zij de moraliserende verhalen mee. Tegenwoordig zijn "sprookjes" kinderverhalen met levenslessen. In een of andere vorm komen sprookjes over de hele wereld voor met vergelijkbare elementen.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het mondeling overgeleverde sprookje en het literaire sprookje, het individuele creatieve werk van een schrijver zoals Hans Christian Andersen. Een duidelijke scheiding tussen beide is echter niet altijd te maken."(Tot zover Wikipedia).

Fantasie is een kenmerk van sprookjes, staat er. Toch zeg je niet snel dat een roman een sprookje is. Is het daarvoor noodzakelijk dat de magie er ook bij betrokken wordt? Is iedereen daarom zo dol op Harry Potter? Zijn De Heksen, De GVR of De Griezels van Dahl moderne sprookjes? Fantasyboeken, hoe moeten we die beoordelen? Zijn dat sprookjes voor volwassenen? Hebben we in de huidige, ingewikkelde maatschappij misschien behoefte aan nieuwe sprookjes? Waarin ze nog lang en gelukkig leven na hun sprookjeshuwelijk?

Eén zin intrigeerde me in het Wikipediaverhaal: "Tegenwoordig zijn "sprookjes" kinderverhalen met levenslessen."  Dat kan wel zijn, maar weet wèl wat je aan je (klein)kinderen voorleest! Zelf heb ik als 4-jarige nachtmerries gehad van Roodkapje. We woonden vlak bij een bos, met daarin een dierentuin. Daar kwamen 's nachts de wolven uit om mij op te eten. Voor een kind is het een angstaanjagend idee dat er ouders zijn, zoals die van Klein Duimpje en Hans en Grietje, die hun kinderen achterlaten in het bos (hoe begrijpelijk ook en hoe blij ze ook zijn als ze ze terug vinden). Een stiefmoeder die opdracht geeft je te doden en probeert je te vergiftigen, een prinsesje dat in slaap valt en pas 100 jaar later weer wakker wordt. Hoe jonger het kind, hoe moeilijker het is om onderscheid te maken tussen wat fantasie en magie is, en wat echt zou kunnen gebeuren.

Goede kinderboeken bevatten altijd onopvallende levenslessen. En fantasievolle boeken zijn een verrijking voor de zich ontwikkelende geest. Je fantasie kunnen gebruiken brengt je verder in het leven. Zoals Albert Einstein zei:

Als je wilt dat je kinderen intelligent zijn, lees ze dan sprookjes voor. Wil je dat ze briljant zijn, lees ze meer sprookjes voor.

Dus vooral blijven voorlezen, alleen even opletten of het sprookje wel bij het kind past. En anders maar gewoon Rupsje Nooitgenoeg: een vlinder die uit een rups kruipt, als dat geen magie is?


#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag kiest Martha een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat HIER een link achter naar je eigen blog zodat iedereen mee kan lezen.

© Jannie Trouwborst, februari 2017.