Galgenhumor

Het aantal spreekwoorden waarin het woord GALG voorkomt is zeer beperkt en ze zijn bovendien nogal voor de hand liggend. Carel maakt het ons deze week dus niet gemakkelijk iets origineels te bedenken. Daarom heb ik me maar gericht op samengestelde woorden.

Wat een galg is, weet iedereen. We gebruiken hem tegenwoordig alleen nog op papier om er met onze kleinkinderen het spelletje "galgje" mee te spelen. Oma verzint een woord en zet zoveel stippen op papier als er letters in het woord zitten. Het kind mag raden om welke letters het gaat. Is de letter goed, dan wordt hij op zijn plek geschreven, maar is de letter fout, dan wordt er een onderdeel van de galg getekend. Als het woord op tijd geraden wordt, hangt het poppetje nog net niet aan de galg....

Voor de doodstraf kende men vroeger in onze streken allerlei nare methoden: een ervan was via ophanging aan een galg. Maar ook als de doodstraf op een andere manier was voltrokken, werden de lijken vaak nog opgehangen op een openbare plek aan een galg. Ter afschrikking en als extra schande voor de persoon zelf en vaak ook zijn familieleden. Een voorbeeld daarvan is te zien op de bijgevoegde tekening van Rembrandt van Elsje. Margriet de Moor vertelt hun verhaal overtuigend in De schilder en het meisje (KLIK HIER).

Vlak voor zijn executie kreeg de veroordeelde vaak nog zijn galgenmaal, een woord dat nu nog als gezegde gebruikt wordt voor iemand die een beladen afscheidsmaal gebruikt. Zoals we nu ook nog over galgenhumor spreken: zwarte humor waarin de eigen ellende belachelijk wordt gemaakt.

De historische galgen werden vaak opgesteld buiten de stad op een galgenveld of -heuvel, soms zijn deze plekken nog herkenbaar. Ze worden door historische verenigingen gekoesterd: met een bordje erbij en een sappig verhaal doen ze het doorgaans goed in een wandelfolder. De namen van stadswijken, parken en meertjes verwijzen soms ook nog naar de functie die de omgeving ervan vroeger had.

Maar er is één geval waar ik niet uit kom: Galgenwaard, het stadion van de FC Utrecht. Of zegt dat iets over de tegenvallende prestaties van de betreffende voetballers.....?  

© Jannie Trouwborst, februari, 2017.

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.