Vroeger of later

Vroeg of vroeger is eigenlijk maar een vaag woord. Als je te vroeg op een afspraak komt, gaat het waarschijnlijk over hoogstens een kwartier. Als we zeggen dat iemand met vroegpensioen gaat, dan praten we over enkele jaren.  En als mijn vader beweert dat vroeger alles beter was, dan heeft hij het over enkele decennia geleden. De kunsthistoricus bestudeert de vroeg-romaanse architectuur en gaat daarmee zo'n eeuw terug in de tijd. Tot de vroege Middeleeuwen rekenen we de periode tussen 500 en 1000 na Chr. Nog vroeger waren er geen mensen: mensachtigen zouden zich 25 miljoen jaar geleden uit mensapen ontwikkeld hebben. Uitgaande van de evolutietheorie spreken we over een vroege afsplitsing van een bepaalde tak van de dinosauriërs die zich ontwikkelde tot vogels en die naar alle waarschijnlijkheid de onbekende ramp (waarbij veel soorten uitstierven), overleefden. Die ramp zou plaats zo'n 66 miljoen jaar geleden plaats gevonden hebben. Dat is pas vroeg!

Wat uit al die voorbeelden duidelijk wordt, is dat een exacte tijdsbepaling van wat "vroeg" inhoudt alleen mogelijk is voor iets wat in tijd dicht bij ons ligt. En hoe langer geleden hoe vager en ruimer de marges.

Maar daarmee zijn we er nog niet. Ook persoonlijke opvattingen en levensomstandigheden spelen mee. Vroeg of laat opstaan of naar bed gaan betekent voor mij op een tijdstip dat voor mij niet gebruikelijk is. Mijn vroege tijdstip kan echter heel goed voor een ander laat zijn...
Als ik het nog te vroeg vind voor een nieuwe jas (hij is nog heel) kan mijn buurvrouw het hoog tijd vinden (hij is uit de mode). 

M.a.w. "vroeg" is geen zelfstandig en duidelijk begrip, het bestaat alleen in de relatie tot iets of iemand anders en hoe langer iets geleden is (hoe vroeger) hoe vager het wordt (van minuten naar miljoenen jaren). Toch is het een veelvuldig gebruikt woord. We kunnen niet zonder.

Misschien moeten we het maar koesteren, juist omdat het zo vaag is. In ons door de tijdgeest strak geregisseerde leven is het wellicht nodig om onszelf meer ruimte te geven, om ons eigen gevoel te bewaren over wat vroeger, later of straks (want die horen daar ook bij) betekent. 

Wat een gemijmer hè? Misschien komt dat vanzelf als je door krijgt, dat er van "vroeger" steeds meer komt en "later" steeds minder.... 

Vroeg ~ 1) Bijtijds 2) Bijwoord 3) Eerder dan verwacht 4) Intijds 5) Jeugdig 6) Jong 7) Matineus 8) Niet op tijd 9) Onverlaat 10) Pril 11) Rijp 12) Ruimschoots op tijd 13) Tijdig 14) Tijdsaanduiding 15) Vroegtijdig

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag kiest Martha een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat HIER een link achter naar je eigen blog zodat iedereen mee kan lezen.

© Jannie Trouwborst, februari 2017.