Kans, keuze en toeval

Voor mij zijn kans, keuze en toeval nauw met elkaar verbonden. Om een simpel voorbeeld te geven: je kiest er op 30 december voor een oudejaarslot te kopen. De kans bestaat dat je 30 miljoen euro wint. Ook al is die kans maar 0,00002 %. Je bent dan ook niet verbaasd als je niets wint. Er verandert niets in je leven, behalve misschien een andere keuze volgend jaar? Maar als het toeval je gunstig gezind is, dan win je wel en zal je leven voorgoed veranderen. Psychologen en beleggingsadviseurs zullen je helpen om deze fortuinlijke wending in goede banen te leiden.

Maar hoe gaat dat met de echt belangrijke zaken in het leven? Waarom verlopen onze levens, zoals ze verlopen? Is dat ook kans, keuze en toeval of is er meer aan de hand?

Dat je geboren wordt, is niet jouw keuze, maar die van je ouders. Dat je bent wie je bent, is min of meer toeval: het is de unieke combinatie van genen die je via je ouders kreeg. Hoe je je verder zal ontwikkelen is afhankelijk van deze aanleg, de keuzes die je maakt (of die voor je genomen worden) en het toeval.

Elke keus biedt je kansen, maar sluit vaak ook andere mogelijkheden (kansen) uit. Bovendien kan het toeval je een handje helpen of zich juist tegen je keren. Feit blijft dat waar je nu staat in je leven, het resultaat is van de keuzes die jij maakte of niet maakte (maar dat is eigenlijk ook een keus). Ook als het toeval daarbij een (bescheiden) rol speelde.

Kiezen is moeilijk. Juist omdat je weet dat je het toeval nooit helemaal kan uitsluiten, ook al denk je van te voren nog zo goed na over je keuze. Belangrijker is eigenlijk dat je in staat bent kansen te herkennen en dat je jezelf niets verwijt als het toeval ervoor zorgt dat alles anders loopt dan gedacht. Dan komt je aanleg om de hoek kijken: kun je uitgaan van de nieuwe situatie, vooruit kijken, nieuwe kansen zien en keuzes maken of blijf je hangen in zelfbeklag?

Kansberekening lijkt me een loze kreet: leuk voor loterijen, dobbelsteenspelletjes en weerberichten. Want eigenlijk valt het met het puur toevallig zijn van gebeurtenissen wel mee: ze zijn meestal het resultaat van de keuzes van jezelf en/of anderen. Simpel voorbeeld: Als die tegenligger besloten had dat hij met zoveel alcohol op niet achter het stuur zou moeten kruipen, dan waren jullie niet met elkaar in botsing gekomen.

Ik lees graag biografieën. Terugkijken op een mensenleven laat zien welke kansen de hoofdpersoon kreeg, welke keuzes hij/zij maakte en wat het gevolg was (zeker bij invloedrijke personen) voor de kansen die andere mensen daardoor kregen. Toeval is de plek waar je geboren wordt, de rest bestaat voornamelijk uit kansen en de keuzes van jouzelf en/of anderen.

Ook de persoonlijke keuzes die wij maken, bepalen mede hoe het leven van onze medemensen eruit ziet, welke kansen zij krijgen of hen juist ontnomen worden, hoe zij hun leven ervaren. Of het nu gaat om dronken een ongeluk veroorzaken, zonnepanelen op je dak laten leggen, vriendelijk goedemorgen zeggen tegen de buschauffeur, misleidende bankproducten verzinnen of vrijwilliger zijn in een hospice. Het heeft allemaal invloed, op een positieve of negatieve manier, op het leven van anderen.

Jouw keuzes kunnen kansen creëren (of verpesten) voor anderen. Dat laat je toch niet aan het toeval over?

Zoals de vleugelslag van een vlinder in een Braziliaans oerwoud de doorslag kan geven tussen mooi weer en een orkaan in Japan.

© Jannie Trouwborst, januari 2017 

* Kans ~ 1) Blind geluk 2) Bof 3) Doelpoging 4) Fortuin 5) Gelegenheid 6) Gelukje 7) Gewaagde onderneming 8) Goede hoop 9) Gok 10) Gooi 11) Gunstige gelegenheid 12) Hazard 13) Kijk 14) Mogelijkheid 15) Perspectief 16) Preekstoel 17) Risico 18) Risicovolle onderneming 19) Sjaans 20) Spreekgestoelte 21) Toekomst 22) Toeval 23) Tref 24) Uitgelezen mogelijkheid

# WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag kiest ik Martha een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat HIER een link achter naar je eigen blog zodat iedereen mee kan lezen.