Op oud ijs vriest het licht

Het vriest al een paar nachten, her en der wordt voorzichtig geschaatst. Een spreekwoord over ijs, vraagt Carel. Heel toepasselijk en keus genoeg. Want wat hoort (hoorde) er meer bij Nederland dan ijs in de winter? Toen ik op zoek ging, kwam ik veel bekende gezegden en spreekwoorden tegen. Maar ook enkele nieuwe. Dat maakt deze rubriek zo leuk! Nog mooier is het als er één bij is die zo aanspreekt, dat ik hem ga onthouden om in de toekomst zo nu en dan eens te gebruiken. En ik denk dat ik er één gevonden heb.

"Op oud ijs vriest het licht"

Bij de (historische) verklaring van de betekenis verschillen de schrijvers van mening. In elk geval moet "licht" hier opgevat worden als "gemakkelijk, snel". Heel letterlijk zou je dus kunnen zeggen dat als er al een laagje ijs ligt het gemakkelijker aangroeit.  

Maar bij een spreekwoord gaat het meestal om een metafoor. In dit geval zeggen de oude geschriften:

"Dat wil zeggen, daar noch eenig overblyfzel, en geschiktheid tot iets is, kan dat lichtelyk weder opgewekt en hervat worden. Bv. voorbeeld, een vonkje van oude liefde, haat, enz."

Een oude vete, een afgebroken vrijerij, een oude kwaal: soms is er weinig voor nodig of het steekt de kop weer op. En dan soms nog heftiger dan daarvoor.

In het Fries zegt men: "op âld iis friest it fûl (fel); as 't op âld iis friest, is 't gau sterk", wat betekent: "wordt een afgebroken vrijerij opnieuw aangeknoopt, dan volgt het huwelijk spoedig; 

Een vergelijkbaar Duits spreekwoord dat vermeld wordt als synoniem wil ik jullie niet onthouden. Van weduwen en weduwnaars zegt men: angebrannt Holz geht bald wieder an. Ook een hele mooie uitdrukking.

© Jannie Trouwborst, januari 2017. 

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.