Werken als een molenpaard

Wij worden ditmaal aan het werk gezet met het woord WERKEN. Altijd eerst even laten bezinken en kijken wat er naar boven komt drijven. Eerst schoot mij een uitdrukking van mijn moeder te binnen als we naar haar zin niet genoeg meehielpen in huis: we hebben hier blijkbaar luxe paarden en werkpaarden. En meteen daarna dacht ik: werken als een molenpaard!

Hoe krijg ik de kans om twee keer achtereen mijn stokpaardje te berijden? Weer een blogje waar molens een rol in spelen! Echte paarden zijn voor mij vooral de enorm sterke en goeiige Zeeuws trekpaarden, zeer geschikt voor het werk op de zware Zeeuwse kleigronden. Maar ze betekenden nog veel meer in een tijd dat de kracht van 1 paard alles was waar men over kon beschikken bij de arbeid. Met daarnaast natuurlijk nog de mogelijkheden van wind en water.

Maar hoezo werken als een molenpaard? Windmolens werden vooral gebruikt voor het malen van graan, het persen van olie of het zagen van hout. En in later tijd het droogmalen van polders. Waterradmolen speelden meestal een rol bij het maken van papier uit lompen of in wasserijen. Ga eens op bezoek in het Openlucht Museum in Arnhem (KLIK HIER), dan kun er één in bedrijf zien.

Wat je daar ook kunt zien is een zgn. rosmolen. Het woord ros doet vast wel een belletje rinkelen: een paard. Boerderijen hadden vroeger vaak een eigen rosmolen, dorpen zelfs een grotere voor twee paarden. Er waren sterke paarden voor nodig om rondlopend de molenstenen in beweging te brengen. Daarmee werd graan gemalen of olie geperst. 
Ook de windmolenaars gebruikten sterke molenpaarden: om karren vol graan bij de boeren te halen en zakken meel thuis te bezorgen. De luxe rijpaardjes van de voorname dames en heren waren daar uiteraard niet geschikt voor.

Werken als een molenpaard wordt nu als uitdrukking gebruikt voor iemand die sterk is en keihard werkt. Meestal gaat het dan om mannen. Maar het woord molenpaard kreeg op den duur nog een andere betekenis: het verwijst naar een grove, potige vrouw. Waarbij ik me niet iemand voorstel die bereid zal zijn om braaf rondjes te lopen in een tredmolen......

(Meer over rosmolens weten? Klik dan HIER. Daar vind je ook een lijst met nog bestaande en soms nog werkende rosmolens in Vlaanderen en Nederland.) 
 
© Jannie Trouwborst, januari 2017.

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.