Over het tonnetje en de haring

Meedoen aan de spreekwoordenreeks van Carel (KLIK HIER) blijkt een leuke manier te zijn om mijn kennis op dat gebied uit te breiden. Het zoeken en ontdekken van nieuwe uitdrukkingen en het trachten ze nu en dan toe te passen, bevalt me wel en hoewel ik bij sommige blogactiviteiten even wat kalmer aan wil doen, ga ik toch proberen deze serie niet te vaak over te slaan.

#SG17 nummer 14 is geworden: HARING.

In eerste instantie denk ik dan: wat moet ik daar nu mee. Maar opnieuw blijken er veel meer uitdrukkingen en spreekwoorden te zijn dan de meest gebruikte, die iedereen wel kent. 

Haring is haring en vis is al het andere.  Dit gezegde is eeuwenlang een vaak niet geheel begrepen slogan geweest. Het ging niet om een woordspeling of om een biologisch standpunt. Het gezegde kent een wezenlijke achtergrond. Het betrof de handel; men kende heel concreet de eeuwen door een (groot)handel in vis naast een (groot)handel in haring. Ergo: de ene handelaar was de andere niet. Dit kwam o.a. voort uit: het type schip, de vangstmethoden (met een "vleet" bij de haring) en de opslag van de vis (onbehandeld of ter plekke kaken, pekelen en in tonnetjes verpakken. (Met dank aan Wikipedia).

Twee uitdrukkingen komen daar uit voort: (Haringen vangen) bij de vleet en Het tonnetje ruikt altijd naar de haring. Die laatste had ik niet eerder gehoord, ze betekent zoiets als: afkomst verloochent zich niet, aan iemands optreden herken je altijd zijn afkomst (meestal negatief bedoeld).

Ik ben dol op zoute haring met uitjes, liefst op een witte boterham (die ik anders nooit eet). Volgens bepaalde spreekwoorden schijnt haring heel gezond te zijn. Maar je krijgt er ook dorst van. Een gevleugelde uitdrukking van mijn grootmoeder was dan ook: vis moet zwemmen. En geloof het of niet, dat heeft zich zo in mijn geheugen verankerd, dat ik al dorst krijg, als ik een haring zie of ruik.... Is dat nou wat ze bedoelen met het Pavlov-effect?

Nog twee maanden, dan zijn ze er weer!

© Jannie Trouwborst, april 2017.

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.