Die pet past ons allemaal

De hoed en de pet, ze stonden lang symbool voor respectievelijk een heer van stand en een arbeider of knecht. Wie op zoek gaat naar spreekwoorden en gezegden vindt er dan ook veel waarin dat verschil tot uitdrukking komt. Mij valt op dat vooral Jan met de pet er slecht af komt: Alles gaat boven zijn pet, hij kan er met de pet niet bij, het is huilen met de pet op. Zelfs onder de pet houden (iets wat we tegenwoordig juist van de grote heren gewend zijn) verwijst naar het hoofddeksel van de arbeider. Kleinerende, neerbuigende en afkeurende opmerkingen genoeg, maar gelukkig neemt men ook wel eens ergens zijn pet voor af. Let wel "pet", geen hoed!

Je begrijpt het al: na hoed gaf Carel ditmaal (op mijn verzoek) PET op als woord voor #SG17-25 (KLIK HIER), mij ingegeven door de uitdrukking die mijn moeder vaak bezigde: dat was weer pet (= knudde, waardeloos). Ik had nog even de hoop, dat pet hier iets anders betekende dan het hoofddeksel. Pet heeft volgens Van Dale nl. 3 betekenissen: 1. hoofddeksel, 2. put, poel of kuiltje en 3. knudde (informeel, staat erbij). Verder zoeken geeft aan dat het een verkorting is van: het is knudde met de pet op. Dus weer iets wat waardeloos is, vanwege de petdrager.
Mijn moeder vond iets vaak "pet". Maar soms werd het "snert". En snertvent bv. was een rotvent. Maar haar boze uitspraak over de erwtensoep in de stationsrestauratie in Nijmegen uit 1962 doet het nogal tijd goed op verjaardagen: die soep was namelijk gewoon snert volgens haar.

Op zoek naar een originele uitdrukking kwam ik o.a. tegen: "Wat heb ik nou aan mijn pet hangen?" (wat gebeurt me nu?). Het verbaasde me, omdat ik mijn vader altijd hoorde zeggen: "Wat heb ik nou aan mijn fiets hangen?" Maar misschien was dat zijn eigen variatie? Zo werd er bij ons thuis ook altijd gezegd: "Dat mag de pret niet drukken." Ik vond dat zo logisch klinken: wat er ook gebeurt, we blijven positief. Nu zie ik in de spreekwoorden met pet bij Van Dale dat het zou zijn: "Dat mag de pet niet drukken." Dat snap ik niet. Wat zeggen jullie?

Maar ondanks alle spreekwoorden en gezegden waarin de pet symbool staat voor iets negatiefs vond ik er gelukkig toch ook nog enkele die minder bekend en neutraler zijn: Achter de pet kijken (= bidden voor het eten), In de pet kijken (= een dutje doen) en Onder zijn pet kruipen (= overlijden). 
Het doet me goed dat we dus gerust kunnen zeggen dat ook de hoeddragende heren die iets onder de pet hielden, uiteindelijk, net als iedereen, onder hun pet zullen kruipen.

© Jannie Trouwborst, juni 2017.

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.