Litanie

#WOT betekent Write on Thursday. Inmiddels wordt het georganiseerd door ALI. Iedere donderdag verzint ze een woord waarover je kunt schrijven (bloggen, vloggen of ploggen). Niets moet, alles mag, Je kunt op ieder moment instappen.

Het #WOT woord van vandaag is: 

Litanie = 1) langdradige opsomming, 2) klaagzang, 3) jammerklacht, 4) reeks smeekbeden

Ik houd van woorden die niet vaak meer gebruikt worden, behalve dan in kruiswoordpuzzels. Die zijn niet alleen nuttig als hersengymnastiek, maar ook om sommige woorden van de vergetelheid te redden. Nu zullen er nog genoeg mensen zijn die weten wat litanie betekent, maar gebruiken ze het ook nog in een alledaags gesprek? Of is het dan eerder: "Wat een langdradig gezeur was dat." Tenzij het over kerkelijke gebruiken gaat, ik weet zeker dat daar nog wel over de litanie wordt gesproken.

Kerkelijke litanie: de smeekbede.

Litanie komt uit de Griekse oudheid, waar het de betekenis had van smeekbeden en jammerklachten.  De tragedies uit de periode maakten er veelvuldig gebruik van. De smeekbeden werden in het christendom van het westen overgenomen, aanvankelijk door God aan te roepen om bijvoorbeeld gevrijwaard te worden van besmettelijke ziekten, als de pest en cholera. Daarna volgde de litanieën zoals die ook nu nog gebeden worden in de christelijke eredienst of tijdens een processie. De priester bidt voor en de gelovigen antwoorden met een bepaalde formule. Daarbij worden zowel God en Maria als diverse heiligen aangeroepen om te smeken om genade, een geschenk of genezing. Alle heiligen hebben hun eigen litanie.

Wereldlijke litanie: langdradige opsomming, klaagzang en jammerklacht

Ik denk dat het woord Klaagzang meer gebruikt wordt dan litanie. Langdradige opsomming zou ik niet zo snel een litanie willen noemen, het is te nuchter. Er moet iets emotioneels in zitten, maar jammerklacht gaat me dan weer te ver. Dat is meer iets voor een dramatisch toneelstuk of een emotionele uitbarsting.

Misschien maak ik het onnodig ingewikkeld, maar ik ben ervan overtuigd dat er genoeg woorden zijn (vooral de minder gebruikte) die bij verschillende mensen verschillende gevoelens oproepen en verschillend geïnterpreteerd worden.

De klaagzang en ik

Wat een klaagzang is, leerde ik van mijn moeder. En als het maar lang genoeg voorgedaan wordt, dan neem je het vanzelf over. Als ze thuiskwam van een bustrip met de Huisvrouwen Vereniging wachtten we gespannen op de mooie verhalen die ze zou vertellen, in de hoop dat ze van de welverdiende vakantie had genoten. Maar nooit kwam die verwachting uit: het werd één klaagzang: slecht eten, nare reisgenoten, een slechte buschauffeur etc. Onze teleurstelling was groot, we hadden haar zo graag iets leukers gegund. Mijn vader deed altijd heel erg zijn best om er iets positiefs uit te trekken en dan kwam er schoorvoetend iets uit over de mooie omgeving of het interessante museum.

Je went eraan en je denkt dat het je niet beïnvloed heeft. Totdat ik zelf kinderen had. Het viel me op dat als mijn dochtertje van een verjaardagspartijtje kwam, ze altijd de vervelende dingen begon op te noemen. Ineens was het of ik mijn moeder weer hoorde en ik besefte, dat het meiske het van mij overgenomen moest hebben. Ik sprak met haar af dat ze voortaan eerst de leuke dingen zou vertellen en daarna de nare. Ongelooflijk hoe snel dat werkte. En als ze met de leuke dingen begon....dan kwamen er helemaal geen teleurstellende dingen meer uit. Nu is zij een van de meest positieve mensen die ik ken, die zelfs bij de grootste tegenslagen blijft zoeken naar het positieve.

En ik? Ik ben er nog altijd super gevoelig voor. Zoiets brandt er blijkbaar in als je kind bent. Ik moet mezelf geregeld tot de orde roepen, als ik merk dat ik mijn dag aan het verpesten ben met klaagzangen en blind ben voor de positieve of relativerende kanten van een gebeurtenis. En nu is het mijn dochter die tegen mij zegt: Ho mam, eerst de fijne en goede dingen, de rest komt straks wel. Eén troost: ik heb haar dus gelukkig wel goed opgevoed.

© Jannie Trouwborst, mei 2020.