Ga het NA: in het Nationaal Archief in Den Haag

We sloten ons dagje Den Haag af met een bezoek aan de tentoonstelling Blikvangers in het Nationaal Archief, ook al in de buurt van het Centraal Station. Voor wie van ver komt is de dinsdag de beste dag: het Nationaal Archief is dan tot 21.00 uur open. En denk maar niet dat je er snel uitgekeken bent, want ook hier kwamen ogen en tijd te kort.
Pas achteraf viel het me op dat ze hier gebroederlijk bij elkaar staan en zelfs binnendoor met elkaar verbonden zijn: de Koninklijke Bibliotheek, het Letterkundig Museum en het Nationaal Archief. Eigenlijk ook logisch: hun collecties sluiten goed op elkaar aan. 

Bij het Nationaal Archief was ik al eerder (heel lang geleden) om in mijn familiegeschiedenis te duiken: het Centraal Bureau voor Genealogie heeft er ook een plek gekregen. Tegenwoordig kan dankzij de digitalisering van  steeds meer archiefbestanden ook thuis het een en ander uitgezocht en geraadpleegd worden. Dat geldt ook voor bv. de fotocollectie van het Nationaal archief. Veel is al te bekijken via de website (KLIK HIER), maar in de tentoonstelling wordt pas echt duidelijk hoe gevarieerd het aanbod is en hoe de foto's samen met documenten een heel bijzonder verhaal kunnen vertellen.

De foto's zijn tentoongesteld in een grote hal, die onderverdeeld is in een aantal kleinere ruimten om zo de aandacht te richten op een aantal uitverkoren onderwerpen. Eerst wordt de bezoeker geleid langs 250 historische foto's, gegroepeerd op onderwerp (bruggen, arbeid, koe, feest etc.) en verspreid over de tijd van de eerste afdruk (1839) tot nu. De meeste uit de tweede helft van de vorige eeuw. Wie bekend is met het werk van bekende Nederlandse fotografen zal hun foto's direct herkennen, maar voor de overige bezoekers zijn er leenboekjes met informatie over de foto's beschikbaar.
Toch was deze groep nostalgische en/of kunstzinnig foto's voor mij niet het hoogtepunt van de tentoonstelling. Dat waren toch de 8  ingerichte "kamers" over een speciaal onderwerp.

Aan Koen Hauser, Fotograaf des Vaderland, werd gevraagd zich voor de tentoonstelling te laten inspireren door historische foto's. Dat heeft hij op indrukwekkende manier gedaan, voor elk van de 8 kamers. Door bv. een historische sepiakleurige foto van kinderarbeid in de Nederlands-Indië te vertalen naar een full-color foto van hedendaagse blanke kinderen in een overvol naaiatelier. De vervreemding daarvan, de schok die je dan ervaart, net of je dan pas echt beseft hoe vreselijk het was voor de inlandse kinderen. In de "kamer" erachter zijn niet de lieflijke beelden te zien van "Ons Indië", maar historische foto's van de verwoestingen bij de aanleg van de plantages, de werkomstandigheden van de arbeiders etc. Ook brieven, lijsten en tekeningen. Daarmee  wordt tevens duidelijk gemaakt hoe documenten en foto's samen het hele verhaal kunnen vertellen en wat een schat aan informatie er opgeslagen ligt in onze Nederlandse archieven.

De tijd bleek ook hier te kort om aan alle onderwerpen evenveel aandacht te schenken. Ik koos er daarom maar enkele uit om echt te bekijken, waaronder die van Nederlands-Indië en die over Alexandrine Tinne. In elke kamer stond een historische camera, bij Alexine Tinne (1835-1869) dus eveneens: zij was niet alleen de eerste vrouwelijke fotograaf in Nederland, maar ook een van de eerste westerse vrouwen die op avontuur ging om Afrika te verkennen. Foto's, dagboekfragmenten, tekeningen en brieven vertellen het levensverhaal van deze bijzondere vrouw. Een vreemde gewaarwording om haar zelfgemaakte woordenboekjes te zien, waarmee ze zich verstaanbaar trachtte te maken bij de Toearegs en haar geënsceneerde zelfportretten en foto's van haar medereizigers in de kledij van de plaatselijke bevolking. En haar brieven te kunnen lezen over de tegenslagen, problemen en successen. Haar leven eindigde dramatisch. Ik had nog nooit van haar gehoord, maar ontdekte dat er een boek over haar leven geschreven is. Een proefschrift dat ongetwijfeld is gebaseerd op alles wat er in het archief over haar bewaard is. (Reis naar het noodlot - R.J. Willink).

De overige 6 kamers gaan over:- Een expeditie naar Nieuw-Guinea, op zoek naar bodemschatten, 19de eeuw- De Spaanse burgeroorlog en hoe die in Nederland in beeld kwam, - Fotografen in het Verzet, - Grote infrastructurele werken in beeld uit eind 19de eeuw, - De Watersnood en de Deltawerken, en - De schoonheid van ons land. Meer dan er even binnenlopen zat er helaas niet meer is, want het was al weer bijna sluitingstijd.

De tentoonstelling duurt nog tot en met 12 juli 2015. Iedere zondag is er een rondleiding en er zijn allerlei workshops en lezingen. Zie daarvoor de website.

Dit museum werden bezocht in het kader van: Elke Maand Een Museum (KLIK HIER).

Den Haag - Nationaal Archief (KLIK HIER)
Of kijk op: www.gahetna.nl.

© JannieTr, maart 2015.