Een echte Vermeer, de film of het boek?

Doorgaans is er eerst een boek en als dat succes heeft en een regisseur ziet er iets in, dan volgt een film. En dat is ook meestal de volgorde waarin ik er kennis van neem. Met Een echte Vermeer was alles anders. Jan van Mersbergen schreef een roman onder dezelfde titel, gebaseerd op het filmscript. Zijn roman las ik eerst, de recensie lees je HIER. Daarna bekeek ik de film op DVD, geleend via de bibliotheek. Hoewel film en boek beide de moeite waard zijn, kon ik dankzij het boek meer genieten van de film.

De inhoud 

Omdat de film de basis vormde, kan ik in dit geval stellen dat Jan van Mersbergen dicht bij de inhoud gebleven is. Niet alleen omdat je nu eenmaal weinig kunt veranderen aan de feiten. Ook de verhaallijn is nauwkeurig gevolgd, zelfs als er fictie om de hoek komt kijken bij het in beeld brengen van hun beider levens en dat van hen samen.

De vorm

Wie een boek leest, vormt zijn eigen beelden. Dat kan er voor zorgen dat een film soms tegenvalt: de filmbeelden komen dan niet overeen met wat de lezer zich voorstelde. Jan van Mersbergen schrijft beeldend genoeg en daardoor zat er al een film in mijn hoofd. Maar de toegevoegde waarde van de film waren in dit geval o.a. de schilderijen. Een welkome aanvulling voor wie ze niet kent. Maar ook de felheid en bezetenheid van Han van Meegeren komen in de film iets beter uit de verf.
Toch bekroop me bij het zien van de film het gevoel, dat wie het boek nog niet heeft gelezen, bepaalde zaken zal missen. Ze worden wel aangestipt in de film, maar zijn in het boek beter uitgewerkt. Bijvoorbeeld het hele atelier dat ineens beschilderd was met op alle wanden: Ik weet niks, ik ben niks, ik kan niks. De lezer weet al eerder waar dat vandaan komt. In het boek hoort Jólanka van de dood van haar man via de radio nieuwsdienst. In de film hoort de kijker die stem ook, maar kan geen verband leggen met een eventueel verzuimen van het op de hoogte brengen van de echtgenote.
Ook de structuur is wat overzichtelijker. Misschien omdat het perspectief in het boek nadrukkelijk bij Jólanka ligt. Daardoor kon ook de oorlogsperiode nader uitgewerkt worden. Er zijn genoeg flashbacks, maar de chronologie blijft overeind. Het perspectief in het boek is uiteraard niet betrouwbaar, het geeft alleen de versie van Jólanka, maar dat maakt het verhaal des te mysterieuzer.

Conclusie?

Een film en een boek zijn twee totaal verschillende kunstvormen. Lang niet altijd is het mogelijk (of eerlijk) om die twee te vergelijken. Bij de verfilming van Boven is het stil (Gerbrand Bakker) door Nanouk Leopold hield ik mijn hart vast. Maar wat is de kern van het verhaal daarin goed getroffen, op een totaal eigen wijze. Al denk ik dat ook daar degenen die het boek al kenden, er nog meer van genoten. Maar ze zijn allebei zonder meer geslaagd, naast elkaar.
Misschien moet ik hier iets dergelijks concluderen. Een mooie film en een goed geschreven boek dat er nog net iets meer diepgang aan verleent.

**DVD: Een echte Vermeer. Een film van Rudolf van den Berg. (Geleend via de bibliotheek, maar ook te koop via webshops).
**Jan van Mersbergen - Een echte Vermeer. Tiel, Aerial Media Company, 2016. ISBN: 978-94-026-0127-5.

© Jannie Trouwborst, juli 2018.