Nakaarten heeft wèl zin!

Ik ben de laatste tijd een beetje van de kaart. Tussen alle spreekwoorden en gezegden die over het woord KAART gaan, is dit een van de weinige die niet over een speelkaart, maar over een landkaart of plattegrond gaan, naar mijn idee. Toen Carel dit woord opgaf voor deze week van de #SG17 (KLIK HIER) was het evenwel het eerste dat me te binnen schoot.

Bij Onze Taal vond ik bij de verklaring over "Buiten westen zijn" verwijzingen naar "Van de kaart zijn". Het komt uit de scheepvaart en wil zoveel zeggen als "de weg kwijt zijn", "de koers kwijt zijn" of "van streek zijn". Streek betekent hier koers. (KLIK HIER).
Met aardrijkskunde als één van mijn lievelingsvakken en met een grote verknochtheid aan wandelkaarten is het logisch dat ik voor dit gezegde koos. 

Maar er was er nog één die mijn aandacht trok, omdat hij ook wel erg goed bij me past: "Nakaarten heeft geen zin". Daar ben ik het namelijk helemaal niet mee eens.

Volgens (alweer) Onze Taal werd deze uitdrukking gebruikt in de 19de eeuw in de zin van "napleiten", d.w.z. terugkomen op een zaak die reeds haar beslag gekregen heeft. En die  waarschijnlijk ontleed was aan het kaartspel, waar het de betekenis had van: over het spel naspreken dat men reeds gespeeld had.
Naar mijn idee is de betekenis ervan intussen een beetje aangepast en niet alleen meer toepasbaar op een reeds besloten en afgehandelde zaak of na afloop van een gespeeld spel. Voor mij is het verwant aan "gedane zaken nemen geen keer". En daar zijn kanttekeningen bij te maken.

Wanneer een gebeurtenis vervelende gevolgen heeft of betreurd wordt, heeft het WEL zin erover na te denken, na te kaarten dus. Wat is er precies gebeurd? Hoe is dat gekomen, had het voorkomen kunnen worden? Allemaal vragen die niets kunnen veranderen aan het verleden, maar waar we wel degelijk lering uit kunnen trekken voor de toekomst.
Het is onzin om te bedenken dat als je een kwartier later van huis was gegaan, je niet die aanrijding gehad zou hebben. Dan is nakaarten zinloos: misschien was er zelfs wel iets veel ergers gebeurd. Maar als je verblind werd door een laagstaande zon, zou je misschien kunnen concluderen dat je voortaan toch maar onder die omstandigheden je zonnebril moet gebruiken in de auto.

In onze familie worden ze er wel eens moe van, dat ik altijd aan het nakaarten ben. Zelf vind ik het de normaalste zaak van de wereld. Pas als je de oorzaak weet, kun je iets doen aan een ongewenste situatie of vervelende gevolgen. Jammer volgende keer beter, is voor mij niet goed genoeg.

Dus ook als ik een beetje van de kaart ben, ga ik niet bij de pakken neerzitten.  Komt tijd, komt raad, werkt ook niet bij mij. Ik kom heus wel weer op mijn padje terecht, maar pas als ik de oorzaak weet. Kalmpjes aan, want Een slak op de goede weg, wint het van een haas op de verkeerde weg.

© Jannie Trouwborst, september 2017.

Iedere dinsdag geeft Carel de Mari op zijn blog een woord op waarmee je een spreekwoord kunt bespreken. Iedereen kan altijd meedoen. Hoe? Mag je zelf weten. Je kunt een verhaal schrijven waarin het spreekwoord een rol speelt, je kunt in de etymologie duiken en de oorsprong van het gezegde verklaren, et cetera. Plaats een link onder het blog van Carel en lees daar ook de andere bijdragen.