Wie deelt hier de lakens uit?

Lakens is het woord dat deze week centraal staat in de spreekwoordenopdracht van Carel de Mari (KLIK HIER).  Er schieten mij meteen twee spreekwoorden te binnen, maar ik besluit om eerst eens te onderzoeken welke hulpbronnen er bestaan om goed beslagen ten ijs te komen bij deze voor mij nieuwe bezigheid. Spreekwoorden.nl is een mooie ingang. Daar staan er nog 7 die ik niet eerder hoorde, maar die best vermakelijk zijn. Wat bv. te denken van "Schone gordijnen maar geen lakens"?

Maar ik kies er één die iedereen kent: de lakens uitdelen. En ga vervolgens te rade bij F.A. Stoett - Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923). Met voorbeelden toont hij aan hoe het gebruik van het spreekwoord in de loop der tijd veranderde en een totaal andere betekenis kreeg.

Hij stelt: Ontleend aan de huishouding, waar degene, die de lakens uitdeelt, over de linnenkast gaat (dus de vrouw), alles regelt, de voornaamste is. 
De linnenuitzet was vroeger een kostbaar bezit. Er was vaak veel tijd en geld in gestoken. Geen wonder dat de vrouw des huizes er zuinig op was en de sleutel van de linnenkast goed bewaarde.

Maar vròuwen die de lakens uitdelen? Voor mannen worden dat al snel: vrouwen die thuis de broek aan hebben, of wel, de baas speelden. Dat laten ze niet gebeuren natuurlijk. 

"Op het gebied van het openbare leven, waar wij, mannen, nog immer de lakens uitdeelen (...)", stond er in de Notenkraker (bijlage bij Het Volk) in 1909. En zelfs anno 2016 zijn er nog steeds mannenbroeders die dat zowel in de politiek, als in het gezin, denken te moeten doen.

Een groepsfoto, gemaakt na een belangrijke bespreking van Europese regeringsleiders in 2012 op de Europese Top in Brussel, is veelzeggend. De leiders zijn bijeen om te praten over de financiën van de EU voor de volgende periode van zeven jaar. Mij schiet meteen dat andere spreekwoord te binnen: Van hetzelfde laken een pak. We zien vrijwel alleen mannen, met allemaal het zelfde fantasieloze, maar o zo degelijke, donkere pak en met stropdas. En deze mannen delen dus de lakens uit, met slechts de inbreng van een enkele vrouw. Is dat wenselijk? Is dat natuurlijk? Ze hebben er ondertussen op verschillende gebieden een aardige puinhoop van gemaakt. Hebben we ze daarvoor de sleutel van de linnenkast toevertrouwd?

Het kan ook anders. In 2008 werd IJsland hard getroffen door de financiële crisis. Het was één van de grootste economische en politieke crises die IJsland gekend heeft. De crisis resulteerde in het faillissement van de drie belangrijkste banken van IJsland. Een minderheidsregering onder tijdelijke leiding van Jóhanna Sigurðardóttir moest de verkiezingen voorbereiden en voor oplossingen zorgen. Dat deed ze zo succesvol dat de coalitie bij de verkiezingen een ruime meerderheid kreeg. Jóhanna Sigurðardóttir werd de eerste vrouwelijke minister-president van IJsland. Ze zou die functie vervullen van 2009 tot 2013.

Om het land te bevrijden van de uitgebreide macht van internationale financiers en virtueel geld maakte de bevolking een nieuwe grondwet, via een ingewikkelde, maar transparante procedure, waarbij iedere burger invloed had. De grondwet die uit dit proces van participatieve democratie voortkwam, werd aan het parlement in de herfst van 2011 ter goedkeuring voorgelegd.

In IJsland deden ze het omgekeerde van wat in Europa en in de VS gebeurde: de burgers kregen geld om hun schulden mee af te lossen, niet de banken. Bankiers verdwenen achter slot en grendel. IJsland heeft zich economisch goed hersteld en geldt voor velen als een voorbeeld voor de ware crisisaanpak.

Zo kan het dus ook, als een vrouw de lakens uitdeelt.

© Jannie Trouwborst, december 2016.